Τι είναι η δερματίτιδα ή έκζεμα εκ στάσης;

Η δερματίτιδα ή έκζεμα εκ στάσης είναι μια πάθηση που βλέπουμε συνήθως και στα δύο πόδια ανθρώπων που έχουν κακή κυκλοφορία στα κάτω άκρα. Αναλυτικότερα εντοπίζεται κατά κανόνα στις κνήμες και στους άκρους πόδες. Συνήθως συνυπάρχει με πρήξιμο στα πόδια, κυρίως γύρω από την περιοχή των αστραγάλων. Ανάλογα με τη σοβαρότητα ο ασθενής παρατηρεί  κοκκινίλα, έντονη φαγούρα ή κάψιμο, πόνο, ξεφλούδισμα, σκασίματα και δυσχρωμίες. Επίσης μπορεί να έχει ήπια εικόνα ή πολύ βαριά και βασανιστική μορφή. Έχει άμεση σχέση με την επιπολής φλεβικη ανεπαρκεια.

Που οφείλεται η δερματίτιδα ή το έκζεμα εκ στάσης;

Ο βασικός μηχανισμός πρόκλησης είναι από την επιπολής φλεβικη ανεπαρκεια. Το δαιδαλώδες δίκτυο των φλεβών  κάτω από το δέρμα είναι παρόμοιο με ένα σύστημα καναλιών.Ο έλεγχος των καναλιών αυτών είναι εφικτός χάρη σε κάποιες «πόρτες», δηλαδή βαλβίδες. Αυτές οι βαλβίδες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς και μπορούν να «χαλάσουν» εύκολα. Συνεπώς το αίμα λιμνάζει μέσα τα «κανάλια» που φουσκώνουν (ευρυαγγείες, φλεβικοί κιρσοί). Το «μποτιλιάρισμα» στην κυκλοφορία του αίματος στην περιοχή έχει σαν αποτέλεσμα να έχουμε συσσώρευση υγρών σε τρίτους χώρους. Αυτό με γυμνό μάτι μοιάζει με πρήξιμο που με την άσκηση πίεσης αφήνει εντύπωμα στο δέρμα (ζυμώδες οίδημα).

Φυσικά δε σημαίνει ότι όποιος έχει φλεβικη ανεπαρκεια εμφανίζει δερματίτιδα εκ στάσης. Η δερματίτιδα εκ στάσης κάνει την εμφάνισή της λόγω μιας σειράς παραγόντων που συήθως συνυπάρχουν:

1)ορθοστασία,

2)καθιστική εργασία για πολλές ώρες, απουσία σωματικής άσκησης,

3)δυσκολίες στη βάδιση,

4)ακατάλληλα υποδήματα και κάλτσες,

5)παχυσαρκία,

6)προδιάθεση για ατοπική δερματίτιδα,

7)καρδιακή ανεπάρκεια,

8)νεφρική ανεπάρκεια,

9)διαταραχές θυρεοειδή,

10)εγκυμοσύνη,

11)χειρουργεία στην περιοχή των ποδιών που έχουν γίνει πιο παλιά,

12)τραυματισμοί ή σοβαρά κατάγματα,

13)φάρμακα που προκαλούν πρήξιμο στα πόδια,

14)η αναπόφευκτη «ευθραυστότητα» του δέρματος όσο μεγαλώνουμε (δερματοπόρωση).

Ποια είναι τα συμπτώματα της δερματίτιδας εκ στάσης;

Στην ήπια μορφή της η δερματίτιδα εκ στάσης έχει συμπτώματα όπως ήπια κοκκινίλα, ξηρότητα, ξεφλούδισμα με φαγούρα συνήθως και στις δύο κνήμες. Όλα αυτά υπάρχουν μαζί με πρήξιμο των ποδιών. Όσο χειροτερεύει η δερματίτιδα βλέπουμε ρωγμές στο δέρμα με εξίδρωμα να τρέχει συχνά από αυτές. Η φαγούρα είναι έντονη και βασανιστική. Παχιές πλάκες με λέπι, δυσχρωμίες, έλκη κάνουν την εμφάνισή τους. Το δέρμα πλέον είναι εξαιρετικά ευαίσθητο σε επαφή με άλλα υλικά και υφάσματα. Μικρόβια διεισδύουν μέσα από τα σκασίματα και προκαλούν μολύνσεις (ερυσίπελας, κυτταρίτιδα, μυκητιάσεις).

Πως αντιμετωπίζουμε τη δερματίτιδα εκ στάσης;

Η αντιμετώπιση έχει δύο σκέλη: Την θεραπεία της δερματίτιδας και την αντιμετώπιση των παραγόντων που την προκαλούν.

Πως θεραπεύουμε τη δερματίτιδα ή το έκζεμα εκ στάσης;

Η δερματίτιδα εκ στάσης απαιτεί φροντίδα με τοπική αγωγή. Έτσι ο δερματολόγος καθορίζει τη φύση και τη διάρκεια της αγωγής. Η βάση της είναι η βαριά ενυδάτωση του δέρματος με κατάλληλα προϊόντα. Ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης χορηγούμε τοπικές κορτικοειδείς ή αντιβιοτικές κρέμες. Επίσης εάν βλέπουμε σκασίματα ή έλκη δίνουμε οδηγίες περιποίησης και αγωγή επούλωσης. Ακόμη οι δυσχρωμίες μπορεί να υποχωρήσουν μόνες τους ή να απαιτήσουν δερματολογική παρέμβαση.

Η δερματίτιδα εκ στάσης είναι μια κατάσταση με συχνές υποτροπές, ειδικά εάν την προκαλεί χρόνιο πρόβλημα. Συνεπώς ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι για να πετύχει μακρές περιόδους ύφεσης, πρέπει να φροντίζει συνεχώς τα πόδια του.

Ποιες οι οδηγίες για τους ασθενείς; 

Οι παρακάτω οδηγίες έχουν θέση τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας της δερματίτιδας εκ στάσης, όσο και κατά τη φάση συντήρησης:

1)Σηκώνουμε τα πόδια ψηλά, λίγο πάνω από το επίπεδο της καρδιάς. Μπορούμε να τα στηρίζουμε με μαξιλάρια κάτω από τις κνήμες. Το επιθυμητό για να μειωθεί το πρήξιμο στα πόδια είναι για 10-15 λεπτά ανά 2-3 ώρες. Εναλλακτικά, κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης.

2)Κάνουμε διαλείμματα με σύντομο περπάτημα κατά την πολύωρη καθιστική εργασία ή ορθοστασία.

3)Κάνουμε συστηματική άσκηση όσο το επιτρέπει η γενική μας κατάσταση. Ακόμη και η βάδιση είναι άσκηση. Ειδικότερα η κολύμβηση είναι ιδεώδης.

4)Χρησιμοποιούμε κατάλληλα προϊόντα ενυδάτωσης στην περιοχή των ποδιών. Ειδικότερα, τα προϊόντα ενυδάτωσης φροντίζουν τη διατήρηση της ακεραιότητας του δερματικού φραγμού και λειτουργούν προληπτικά στην επανεμφάνιση της δερματίτιδας. Συνήθως έχουν τη μορφή γαλακτώματος ή αλοιφής και δεν έχουν άρωμα. Ακόμη ο δερματολόγος μπορεί να καθοδηγήσει στην επιλογή του κατάλληλου προϊόντος.

5)Αποφεύγουμε τη χρήση σφουγγαριού κατά το μπάνιο. Επίσης αποφεύγουμε τη χρήση βαριών κι ερεθιστικών σαπουνιών. Ακόμη στεγνώνουμε καλά τα πόδια στην περιοχή ανάμεσα στα δάκτυλα. Κάνουμε ενυδάτωση στα πόδια όσο είναι ακόμη νοτισμένα από το μπάνιο.

6)Φοράμε βαμβακερές κάλτσες με χαλαρό λάστιχο και μήκος ψηλά προς το γόνατο, για να μην επιδεινώνουμε το πρήξιμο στα πόδια.

7)Αποφεύγουμε τα συνθετικά και μάλλινα ρούχα στην πάσχουσα περιοχή

8)Πλένουμε τα ρούχα κατά προτίμηση με υποαλλεργικό απορρυπαντικό και χωρίς μαλακτικό.

9)Προτιμούμε την περιποίηση του ποδιού και των νυχιών από ποδολόγο.

10)Χρησιμοποιούμε ειδικές κάλτσες για τη φλεβικη ανεπαρκεια και την ορθοστασία. Επίσης συμβουλευόμαστε τον αγγειολόγο μας.

11)Παίρνουμε δερματολογική συμβουλή πάντοτε στην περίπτωση εμφάνισης επίμονης δερματίτιδας με έντονα συμπτώματα.