Τι είναι η ανδρογενετική αλωπεκία ή φαλάκρα;

Η ανδρογενετική αλωπεκία είναι η συχνότερη πάθηση του τριχωτού των μαλλιών. Ο κοινός και ευρέως διαδεδομένος όρος για αυτή τη νόσο στους άνδρες είναι η «φαλάκρα». Ωστόσο ο όρος «νόσος» είναι ίσως λίγο υπερβολικός για αυτή την κατάσταση του τριχωτού που κατά τα λοιπά δε δείχνει την ύπαρξη κάποιας υποκείμενης παθολογίας. Μιλάμε δηλαδή για ένα αισθητικού χαρακτήρα πρόβλημα.

Η αισθητική φύση του προβλήματος ωστόσο δεν αναιρεί τη σημασία του καθώς μπορεί να αποτελέσει πηγή άγχους, στεναχώριας και μειωμένης αυτοπεποίθησης. Κι αυτό γιατί τα πυκνά υγιή μαλλιά αποτελούν στα μάτια των περισσότερων στοιχείο ομορφιάς. Επίσης δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τον προστατευτικό ρόλο των μαλλιών στο δέρμα του κεφαλιού τόσο από τραυματισμούς όσο κι από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Συνεπώς η αντιμετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας αποτελεί συχνή αιτία προσέλευσης στο δερματολόγο.

Ποια είναι η κλινική εικόνα της ανδρογενετικής αλωπεκίας;

Στην ανδρογενετική αλωπεκία έχουμε προοδευτική απώλεια σε βάθος χρόνου τριχοθυλακίων από συγκεκριμένες περιοχές του τριχωτού. Οι τρίχες αδυνατίζουν και σιγά σιγά αλλ΄άζουν σε χνούδι. Τελικά πέφτουν και μαζί τους χάνεται και το τριχοθυλάκιο, δηλαδή η ρίζα της τρίχας. Το δέρμα στην περιοχή γίνεται λείο. Η απώλεια των τριχών πάντοτε είναι συμμετρική κατά τον προσθοπίσθιο άξονα.

Η ανδρογενετική αλωπεκία προσβάλλει μόνο τους άνδρες;

Σαφώς όχι. Η ανδρογενετική αλωπεκία προσβάλλει και τα δύο φύλα. Απλά έχει διαφορετική εικόνα και ημερομηνία έναρξης στο κάθε φύλο. Επίσης η ανταπόκριση της ανδρογενετικής αλωπεκίας διαφέρει στους άνδρες και στις γυναίκες.

Ποια η κλινική εικόνα της ανδρογενετικής αλωπεκίας ή φαλάκρας στους άνδρες;

Η ανδρογενετική αλωπεκία στους άνδρες έχει την κοινή ονομασία φαλάκρα.  Προσβάλει αρχικά τις κροταφικές περιοχές και την κορυφή. Αρκετές φορές  προχωρά σε όλη την μετωποβρεγματική χώρα. Η μετωπιαία γραμμή του τριχωτού πάει προς τα πίσω. Η εξέλιξη είναι αργή και σε βάθος χρόνου. Ξεκινάει κατά το τέλος της δεύτερης ή στην αρχή της τρίτης δεκαετίας της ζωής. Εξελικτικά εμφανίζει κάποια plateau σταθερότητας (συνήθως γύρω στα 30 και στα 45). Η αλωπεκία δεν προσβάλλει την ινιακή χώρα, πράγμα που έχει σημασία για τη θεραπεία μεταμόσχευσης μαλλιών όπως θα δούμε παρακάτω.

Ποια η κλινική εικόνα της ανδρογενετικής αλωπεκίας στις γυναίκες;

Η ανδρογενετική αλωπεκία γυναικείου τύπου έχει το χαρακτηριστικό της  απώλειας τριχών στη βρεγματική χώρα. Η μετωπιαία γραμμή παραμένει ανέπαφη. Η ανδρογενετική αλωπεκία γυναικείου τύπου είναι κάτι που βλέπουμε κυρίως περιεμμηνοπαυσιακά ή μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις και κυρίως όταν υπάρχουν κι άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες (όπως ορμονικές διαταραχές) μπορεί να εκδηλωθεί νωρίτερα.

Ποια η αιτία της φαλάκρας/ανδρογενετικής αλωπεκίας;

Η ανδρογενετική αλωπεκία είναι μια κατάσταση που σχετίζεται άμεσα με την κληρονομικότητα. Στην ουσία καθιστά τα τριχοθυλάκια της μετωποβρεγματικής χώρας (πάνω μέρος του κεφαλιού) ευαίσθητα στη δράση των φυσικών παραγώγων της τεστοστερόνης στον οργανισμό. Αντίθετα τα τριχοθυλάκια της κροταφικής (πλάγια της κεφαλής) και της ινιακής (πίσω μέρος του κεφαλιού) χώρας είναι ανθεκτικά στη δράση των ορμονών. Η δράση αυτή στις γυναίκες αναστέλλεται σε μεγάλο βαθμό  από τα οιστρογόνα μέχρι και την εμμηνόπαυση. Αντίθετα οι άνδρες είναι πολύ περισσότερο «εκτεθειμένοι» στη δράση των ορμονών που φυσιολογικά παράγουν.

Υπάρχει γονίδιο της φαλάκρας;

Ναι. Η ανδρογενετική αλωπεκία είναι κάτι που κληρονομούμε με γονίδια που παίρνουμε και από τους δυο γονείς. Μάλιστα το γονίδιο της φαλάκρας επικρατεί έναντι του γονιδίου για μαλλιά. Εάν ένας από τους δύο γονείς έχει ανδρογενετική αλωπεκία η πιθανότητα ενός παιδιού να το κληρονομήσει είναι τουλάχιστον 50%. Εάν και οι δυο γονείς έχουν ανδρογενετική αλωπεκία η πιθανότητα είναι τουλάχιστον 75%.

Το να φοράμε κράνος προκαλεί φαλάκρα;

Σε αντίθεση με αυτά που πιστεύει πολύς κόσμος η ανδρογενετική αλωπεκία ΔΕΝ την προκαλούν οι παρακάτω συνήθειες:

• Αν φοράμε κράνος μηχανής
• Αν φοράμε καπέλο
• Από το στρατιωτικό κράνος
• Πόσος συχνά λούζουμε τα μαλλιά
• Πως χτενίζουμε τα μαλλιά
• Αν χρησιμοποιούμε τζελ μαλλιών

Η αλωπεκία είναι καθαρά θέμα γονιδίων!

Μπορεί να υπάρχουν άλλα προβλήματα που να επιδεινώνουν την ανδρογενετική αλωπεκία;

Η ανδρογενετική αλωπεκία όπως είπαμε έχει καθαρά γονιδιακή αιτία. Ωστόσο υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που μειώνουν τον κύκλο ζωής της τρίχας και να επιδεινώνουν ακόμη πιο πολύ το πρόβλημα. Τέτοιοι παράγοντες είναι:

• Διαταραχές θυρεοειδούς
• Σιδηροπενία
• Χαμηλά επίπεδα ιχνοστοιχείων
• Ορμονικές διαταραχές στις γυναίκες (Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών)
• Σφικτά pony-tails
• Κακή περιποίηση μαλλιών (συχνό σιδέρωμα, βαφές μαλλιών με αμμωνία) που αδυνατίζει την τρίχα

Συχνά ο δερματολόγος πρέπει να αποκλείσει τους παραπάνω παράγοντες μέσα από την καλή κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο.

Πως επηρεάζει το άγχος την απώλεια των μαλλιών;

Το stress δείχνεινα  έχει σημασία στην ανδρογενετική αλωπεκία. Όλοι έχουμε ακούσει για ανθρώπους που έχασαν απότομα τα μαλλιά τους μετά από μια περίοδο έντονου στρες. Η αλήθεια είναι πως το άγχος επισπεύδει την απώλεια των μαλλιών που ούτως ή άλλως είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι να έχουμε. Δεν είναι δηλαδή αιτία αλλά παράγοντας επιδείνωσης της ανδρογενετικής αλωπεκίας.

Τί είναι το τριχοριζόγραμμα;

Το τριχοριζόγραμμα είναι ειδική εξέταση με την οποία εξετάζουμε τη σύνθεση του πληθυσμού των τριχών μας. Δηλαδή μπορούμε να υπολογίσουμε με ποσοστά πόσες αναγενείς, τελογενείς και δυστροφικές τρίχες έχουμε στο κεφάλι μας. Αυτήν την ανάλυση την κάνουμε είτε με την απόσπαση από το τριχωτό ομάδας τριχών και μελέτη τους στο μικροσκόπιο είτε ψηφιακά με τη βοήθεια ειδικού συστήματος επισκόπησης. Η εξέταση αυτή μπορεί μερικές φορές να είναι βοηθητική στην πρόγνωση της ανδρογενετικής αλωπεκίας (αν και συνήθως δεν απαιτείται). Επίσης είναι διαγνωστικό εργαλείο για τη διάγνωση ορισμένων παθήσεων των τριχών.

Ποια η θεραπευτική στρατηγική στην ανδρογενετική αλωπεκία;

Αυτό που πρέπει να γνωρίζει κάποιος είναι ότι τα γονίδια στην ανδρογενετική αλωπεκία δεν μπορούν να αλλάξουν. Ωστόσο μπορούμε να μπλοκάρουμε την έκφρασή τους στο τριχωτό. Δηλαδή να εφαρμόσουμε θεραπείες με σκοπό την επιβράδυνση ή ακόμη και το σταμάτημα της φυσικής πορείας της φαλάκρας.

Δηλαδή να πετύχουν ενδυνάμωση της αδύναμης τρίχας και συγκράτηση της πυκνότητας της φύτρας των μαλλιών. Αυτό το επιτυγχάνουμε τόσο με συντηρητικά μέσα (τοπικές λοσιόν, σαμπουάν, αγωγή από το στόμα) όσο και με επεμβατικές μεθόδους (αυτόλογη μεσοθεραπεία).

Πρέπει να τονίσουμε ότι αυτά τα θεραπευτικά μέσα αποδίδουν για όσο διάστημα τα εφαρμόζουμε. Σε περίπτωση διακοπής της θεραπείας το μαλλί μετά από 2-3 μήνες θα πεταπέσει απευθείας στην εικόνα που είναι γενετικά προγραμματισμένο να έχει.

Ποια τα συντηρητικά μέσα αντιμετώπισης της ανδρογενετικής αλωπεκίας;

Τα συντηρητικά μέσα που έχουμε για την αντιμετώπιση της απώλειας των μαλλιών είναι πολλά. Τα κυριότερα και πιστοποιημένα μέσα από ευρύτατη βιβλιογραφία είναι τα εξής:

• Μινοξιδίλη σε μορφή λοσιόν ή αφρού για τοπική εφαρμογή. Κατάλληλο για άνδρες και γυναίκες. Εφαρμόζουμε καθημερινά.
• Φιναστερίδη σε μορφή χαπιού για καθημερινή λήψη από το στόμα. Κατάλληλο κυρίως για άνδρες. Χορηγούμε με προσοχή στις γυναίκες.
• Δουταστερίδη σε μορφή χαπιού για καθημερινή λήψη από το στόμα. Ανάλογη δράση με τη φιναστερίδη. Κατάλληλο κυρίως για άνδρες που δεν είναι σε διαδικασία τεκνοποίησης. Χορηγούμε με προσοχή στις γυναίκες.
• Αντισυλληπτικά από του στόματος. Κατάλληλο για γυναίκες με ανδρογενετική αλωπεκία με πολύ πρώιμη έναρξη.

Πέρα από αυτά τα μέσα υπάρχει πλέον μια σειρά φαρμακοτεχνικών προϊόντων με δραστικές ουσίες (ανάλογα μινοξιδίλης, saw palmetto) που προσφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της αλωπεκίας.

Ωστόσο λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος από το κοινό στην αγορά κυκλοφορούν και προϊόντα με χαμηλό προφίλ ασφαλείας ή μηδενική αποτελεσματικότητα. Επομένως καλό είναι η θεραπεία να γίνεται με τη συμβουλή του δερματολόγου.

Ποιες οι παρενέργειες της μινοξιδίλης;

Η μινοξιδίλη αποτελεί θεραπεία με υψηλό προφίλ ασφαλείας. Μόνη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι η ανάπτυξη χνουδιού στα μάγουλα των γυναικών. Το χνούδι πέφτει με τη διακοπή της θεραπείας. Δεν τη χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή θηλασμού.

Ποιες οι παρενέργειες της φιναστερίδης;

Η φιναστερίδη μπορεί να προκαλέσει σε μικρό ποσοστό (<1%) καταθλιπτικόμορφα συμπτώματα που εκδηλώνονται κυρίως ως μειωμένη λίμπιντο. Στη βιβλιογραφία αυτή η αντίδραση είανι γνωστη ως «finasteride effect». Μάλλον επηρεάζει περισσότερο άτομα με σχετική προδιάθεση για εκδήλωση κατάθλιψης.

Η φιναστερίδη μπορεί να προκαλέσει τερατογένεση και γι’ αυτό πάντα τη χορηγούμε με αντισυλληπτική προστασία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Γενικώς αποθαρρύνουμε τη λήψη της από νεαρές γυναίκες, τουλάχιστον χωρίς παρακολούθηση. Δεν τη χορηγούμε κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή θηλασμού.

Ποιες οι παρενέργειες της δουταστερίδης;

Η δουταστερίδη έχει παρόμοιες παρενέργειες με τη μινοξιδίλη. Ωστόσο πρέπει οι άνδρες που τη χρησιμοποιούν να παίρνουν μέτρα αντισύλληψης λόγω δυνητικών διαταραχών ανάπτυξης του εμβρύου σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Δεν την χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης ή θηλασμού.

Βοηθάει το PRP στην ανδρογενετική αλωπεκία;

Ναι. Η αυτόλογη μεσοθεραπεία με PRP θεωρείται αποτελεσματικό μέσο ενίσχυσης της πυκνότητας των μαλλιών. Συνήθως τη χρησιμοποιούμε σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες αλλά και μόνη της. Ξεκινάμε με μια σειρά μηνιαίων συνεδριών (3 συνολικά) και μετά συνεχίζουμε με πρωτόκολλο συντήρησης με εφαρμογή ανά τρίμηνο. Είναι θεραπεία χωρίς παρενέργειες.

Τι πρέπει να γνωρίζω για τη μεταμόσχευση μαλλιών;

Η μεταμόσχευση μαλλιών είναι μια θεραπεία που σαν σκοπό έχει να διορθώσει το αισθητικό πρόβλημα της απώλειας μαλλιών. Στοχεύει στο γέμισμα άδειων περιοχών ή στον εμπλουτισμό κάποιων με αραιή τριχοφυΐα. Η μεταμόσχευση μαλλιών χρησιμοποιεί τριχοθυλάκια του ίδιου του ασθενούς.  Παίρνουμε τα τριχοθυλάκια από τις ορμονοανθεκτικές περιοχές του τριχωτού, δηλαδή την ινιακή και κροταφική χώρα (τις λεγόμενες δότριες χώρες). Στη συνέχεια τα  εμφυτεύουμε στις πάσχουσες περιοχές. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ορατό μετά από περίπου 3 με 6 μήνες.

Η βασική μέθοδος που χρησιμοποιούμε στο ιατρείο μας είναι η μέθοδος FUE.

Η μέθοδος FUE έχει το πλεονέκτημα της λήψης του κάθε τριχοθυλακίου με ειδικό εργαλείο χωρίς μεγάλες τομές στη δότρια χώρα. Έχει πολύ γρήγορη αποκατάσταση μετά το χειρουργείο.  Η πιο παλιά μέθοδος FUT είναι γνωστή και ως «μέθοδος strip» . Μιλάμε για  χειρουργική λήψη κομματιού δέρματος από τη δότρια χώρα (strip δέρματος) και εξαγωγής των μοσχευμάτων από αυτό. Η μέθοδος  FUT είναι η πιο παλιά μέθοδος μεταμόσχευσης και τείνει γενικά να εγκαταλειφθεί.

Καλό είναι όποιος επιθυμεί να κάνει μεταμόσχευση μαλλιών να έχει υπόψη ότι η θεραπεία καλό είναι να γίνεται όταν έχουμε σταθεροποίηση της εικόνας του τριχωτού.